Je bent verliefd, jullie hebben toekomstplannen, misschien gaan jullie binnenkort samenwonen of zelfs trouwen. Een spannende en mooie tijd! Maar naast het uitzoeken van meubels of het plannen van een bruiloft, is er nog een belangrijk onderwerp om te bespreken: geld. Praten over financiën is misschien niet het meest romantische, maar het is cruciaal voor een gezonde en stabiele toekomst samen. Goede afspraken aan het begin kunnen veel problemen en onverwachte financiële tegenvallers voorkomen als het leven anders loopt dan gehoopt.

Waarom nu al over geld praten?

Het klinkt misschien wat onheilspellend, maar het beëindigen van een relatie – of dat nu door een scheiding is of door overlijden – heeft vaak enorme financiële gevolgen. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwde in 2024 nog dat veel stellen, in de roes van bijvoorbeeld het kopen van een huis, te weinig stilstaan bij wat er gebeurt als ze uit elkaar gaan. Adviseurs bespreken dit risico ook niet altijd even duidelijk. Gevolg? Vooral de partner met het laagste inkomen kan voor vervelende financiële verrassingen komen te staan.

Kijk maar naar de cijfers:

• Bijna de helft (41%) van de Nederlandse vrouwen is financieel afhankelijk van haar partner of de overheid.
• Na de geboorte van een kind daalt het inkomen van moeders gemiddeld met 31%, terwijl dat van vaders iets stijgt.
• Bij een scheiding gaan vrouwen er gemiddeld een kwart in koopkracht op achteruit, terwijl dit voor mannen nauwelijks verandert.
• Vrouwen bouwen gemiddeld 40% minder pensioen op dan mannen.

Deze cijfers laten zien dat financiële ongelijkheid binnen relaties vaak voorkomt en grote gevolgen kan hebben. Door aan het begin van je relatie goede afspraken te maken, bescherm je niet alleen jezelf, maar ook elkaar.

Trouwen of Samenwonen: Een Wereld van Verschil (voor de Wet)

Of je nu trouwt, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenwonen, heeft grote juridische en financiële consequenties.

• Trouwen/Geregistreerd Partnerschap: Sinds 1 januari 2018 trouw je standaard in beperkte gemeenschap van goederen. Dat betekent dat bezittingen en schulden die je voor het huwelijk had, privé blijven. Alles wat je tijdens het huwelijk opbouwt (inkomen, spaargeld, maar ook schulden) is gezamenlijk, tenzij je via huwelijkse voorwaarden andere afspraken maakt. De wet regelt ook zaken als partneralimentatie en de verdeling van het tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen bij een scheiding (pensioenverevening).
• Samenwonen: Als je gaat samenwonen, regelt de wet vrijwel niets automatisch. Er ontstaat geen gezamenlijk vermogen, je hebt geen wettelijk recht op elkaars pensioen bij een scheiding, en er is geen automatische plicht tot partneralimentatie. Ook erfrechtelijk ben je niet automatisch elkaars erfgenaam en heb je vaak geen recht op nabestaandenpensioen, tenzij je dit specifiek regelt. Dit betekent dat samenwoners veel meer zelf moeten vastleggen om elkaar financieel te beschermen.

Waar moet je het over hebben? Belangrijke gesprekspunten:

Of je nu gaat trouwen of samenwonen, het is slim om over de volgende punten te praten en afspraken te maken:

De Kosten van Samen Leven:

1. Hoe verdelen jullie de vaste lasten (huur/hypotheek, boodschappen, verzekeringen etc.)? Doet ieder de helft? Of naar verhouding van inkomen?
2. Wat verstaan jullie precies onder ‘kosten van de huishouding’? Vallen persoonlijke uitgaven daar ook onder?
3. Open een gezamenlijke rekening voor de vaste lasten en spreek af hoeveel ieder daar maandelijks op stort.

Bezittingen en Schulden:

1. Wat nemen jullie beiden mee de relatie in aan spaargeld, beleggingen, bezittingen (zoals een huis of auto) en schulden?
2. Als één van beiden bijvoorbeeld spaargeld investeert in een gezamenlijke woning die op naam van de ander staat, leg dan vast hoe dit bij een eventuele verkoop of scheiding verrekend wordt (dit heet een ‘vergoedingsrecht’). Hoe ga je om met de eventuele waardestijging?
3. Hoe ga je om met vermogen dat je tijdens de relatie opbouwt? Is dat van jullie samen of blijft het apart?

Inkomen en Werk:

1. Wat gebeurt er als één van jullie (tijdelijk) minder gaat werken, bijvoorbeeld voor de zorg voor kinderen? Hoe compenseer je het inkomensverlies en het gat in de pensioenopbouw?
2. Realiseer je dat er financiële afhankelijkheid kan ontstaan, ook als je samenwoont. Bespreek hoe je hiermee omgaat, zowel tijdens de relatie als bij een eventuele breuk.

Pensioen:

1. Weet je of je partnerpensioen opbouwt? En jijzelf?
2. Als je samenwoont: check de voorwaarden van jullie pensioenregelingen voor partnerpensioen bij overlijden. Vaak is een notarieel samenlevingscontract vereist.
3. Bij trouwen of geregistreerd partnerschap wordt het tijdens de relatie opgebouwde ouderdomspensioen bij scheiding standaard verdeeld, tenzij je anders afspreekt. Bij samenwonen gebeurt dit niet automatisch. Wil je dit anders regelen? Leg het vast!

Wat als het misgaat? (Scheiding)

1. Partneralimentatie: Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap kan er een plicht tot partneralimentatie ontstaan. De duur hiervan is sinds 2020 verkort (in principe de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van 5 jaar, tenzij er jonge kinderen zijn of het huwelijk lang duurde). Bij samenwonen is er geen wettelijke plicht, maar je kunt hierover wel afspraken maken in een samenlevingscontract.
2. Verdeling bezittingen en schulden: Hoe verdeel je wat je samen hebt opgebouwd als je uit elkaar gaat?
3. De Woning: Wie kan er in het huis blijven wonen na een scheiding? Wat gebeurt er met de hypotheek?

Wat als één van jullie overlijdt?

1. Erfenis: Zonder testament erf je als samenwonende partner niet automatisch van elkaar. Ook als je getrouwd bent in beperkte gemeenschap van goederen, is het belangrijk te checken of een testament nodig is (bijvoorbeeld bij kinderen uit een eerdere relatie).
2. Nabestaandenpensioen: Heeft de achterblijvende partner recht op nabestaandenpensioen? Check de pensioenregeling en zorg dat je aan de voorwaarden voldoet (vaak: samenlevingscontract of huwelijk/partnerschap).
3. De Woning: Kan de langstlevende partner in het huis blijven wonen? Zeker bij samenwonen is dit niet automatisch geregeld.
4. Voogdij: Als jullie kinderen hebben, wie zorgt er dan voor hen als jullie beiden wegvallen? Leg dit vast in een testament of via het gezagsregister.

Speciale aandacht voor samengestelde gezinnen:

Als één of beide partners kinderen meebrengen uit een vorige relatie, komen er extra financiële en juridische vragen bij:

• Hoe verdeel je de kosten van de huishouding als er kinderen van één partner wonen?
• Let op: samenwonen kan invloed hebben op toeslagen zoals het kindgebonden budget of de alleenstaande ouderkop, wat ook financiële gevolgen kan hebben voor de ex-partner.
• Denk goed na over de erfenis: hoe zorg je goed voor je partner én voor je eigen kinderen? Een testament is hierbij essentieel.
• Wie is eigenaar van de woning en hoe wordt omgegaan met de waardestijging?

Leg het Vast!

Praten is stap één, maar afspraken vastleggen is minstens zo belangrijk. Afhankelijk van jullie situatie en wensen kan dit via:

• Een samenlevingscontract (notaris): Essentieel voor samenwoners om zaken als kostenverdeling, partnerpensioen, verblijf in de woning bij overlijden en eventuele afspraken over alimentatie of verdeling van bezittingen bij uit elkaar gaan te regelen.
• Huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden (notaris): Als je wilt afwijken van de standaard (beperkte) gemeenschap van goederen. Bijvoorbeeld om al het vermogen gescheiden te houden, of juist alles gemeenschappelijk te maken.
• Een testament (notaris): Om te regelen wie wat erft bij overlijden en om eventueel voogdij voor minderjarige kinderen vast te leggen.

Zoek Advies

Financiële planning kan ingewikkeld zijn. Zeker als er sprake is van verschillende inkomens, eigen vermogen, een eigen huis of een samengesteld gezin. Schroom niet om professioneel advies in te winnen. Een gecertificeerd financieel planner (CFP) of een notaris kan jullie helpen om de situatie in kaart te brengen, de juiste vragen te stellen en de afspraken juridisch goed vast te leggen.

Conclusie: Een Investering in jullie Toekomst

Praten over geld en het maken van duidelijke afspraken aan het begin van je relatie is geen teken van wantrouwen, maar juist van zorg en respect voor elkaar. Het geeft rust en duidelijkheid, en voorkomt onnodige stress en conflicten in de toekomst. Het is een investering in een stabiele en liefdevolle relatie, waarin jullie beiden financieel beschermd zijn, wat het leven ook brengt.